Тыва улустуң шаандан тура ойнап келген оюннарының бирээзи — кажык

Кажык дээрге бода азы шээр малдың будунда чода биле майык кезээнге чоруур бичии сөөк болур. Бистиң өгбелеривис кажыктың дөрт талазын дөрт чүзүн мал илередип турар деп доктаадып, кажыкты ойнаарак хевирлиг ажыглап чорааннар. Ол дээрге-ле аът, инек, хой, өшкү болур. Педагогика эртемнериниң (…)

Методика. Е. Танованың «Дүжүметке тураскаал” деп шиизинге бөлгүм ажылын чорудары

Өөредилгениң федералдыг күрүне стандарттарының база бир негелделериниң бирээзи – класстан дашкаар чорудар ажылдар болур. Бөлгүм ажылы – класстан дашкаар чорудар ажылдарның бир хевири. Үстүкү класстарның өөреникчилеринге Е.Д. Танованың чогаадыкчы ажылында уран чогаалдың өске хевирлеринден элээн онза ылгалдыг шии жанрынга бижээн «Дүжүметке (…)

Апрель 3-тен 8-ке чедир Россияның профессионал мергежил – 2023 мөөрейиниң республика чадазы болуп эртер. Хемчегге белеткел ажылы идекпейлии-биле чоруп турар. Бо чылын мөөрей 9 аңгы хевирге болурун сагындыраалы

«Чылдың башкызы»;«Чылдың аныяк башкызы»;«Чылдың кижизидикчи башкызы»;«Төрээн дылдар башкыларының Россия чергелиг мастер-клазы»;«Психолог башкы»;«Чылдың директору»;«Чылдың тергиин эр башкызы – лидер болгаш дагдыныкчы»;«Кижиниң кижизидикчизи»;«Чылдың мастери». Тывага «Чылдың башкызы» мөөрейни 1990 чылдан сайзырадып эгелээн. Россия мөөрейинге регионнуң башкылары бедик профессионал мергежилин болгаш чогаадыкчы чаяанын (…)

«Төрээн дылдар башкыларының Россия чергелиг мастер-класс – 2023» деп мөөрейге уткуштур

Март 2-де «Төрээн дылдар башкыларының Россия чергелиг мастер-класс – 2023» мөөрейинге республика деңнелинге киржир башкыларга өөредиглиг семинарны Национал школа хөгжүдер институт Кызылдың ийи дугаар школазының баазазынга организастап эрттирген. Семинарга ыраккы Мөңгүн-Тайга, Бай-Тайга, Сүт-Хөл, Барыын-Хемчик, Тожу, Эрзин, Тес-Хем болгаш төп кожууннардан (ниитизи-биле (…)

Национал школа хөгжүдер институт бүдүн Россия чергелиг “Төрээн дыл болгаш төрээн чогаалдың тергиин башкызы” деп профессионалдыг мөөрейниң регионалдыг чадазын чарлап тур

Киржириниң дугайында билдириишкиннерни 2023 чылдың март 10-га дээр irnsh_tuva@mail.ru электроннуг адресче чорудар. Харылзажыр телефону: +7(39422) 6-17-52. Регионалдыг чадага кожуун бүрүзүнден бир башкы киржип болур. Кызыл хоорайдан – дөрт кордакчыны чөпшээреп турар. Киржикчилерниң башкы стажы ийи чылдан эвээш эвес болур ужурлуг. Регионалдыг чаданың (…)

В Кызыле прошел республиканский турнир по тувинским национальным настольным играм

Сегодня в Ресурсном центре этнопедагогики на базе гимназии№ 9 города Кызыла был проведен республиканский турнир по тувинским национальным настольным играм. Мероприятия организовано Институтом развития национальной школы. Основной целью турнира явилось приобщение детей и молодёжи к народным традициям, языку, культуре тувинского народа (…)

«Эртине-байлаам – тыва дылым»_2023 деп мөөрейни чарлап тур бис

Хүндүлүг өөреникчилер, ада-иелер, башкылар! Национал школа хөгжүдер институттуң http://irnsh.ru деп күрүне сайтызында болгаш ВКонтакте деп социал четкиде арнында онлайн-викторина «Эртине-байлаам – тыва дылым»_2023 деп ссылкаже кирип, викторинага киржиринче силерни чалап тур бис! https://onlinetestpad.com/3xyydnhu7rpdg Викторина дараазында чурум ёзугаар эртер: викторинаның ссылказы 14.00 шактан 15.00 (…)

Шагаа деп чүл?

Кандыг-даа чон эрги чылды үдеп, чаа чылды уткуур чаңчылдыг. Тывалар шагдан тура бир чыл эргилип, өскези келир душта, улуг байырлалга оваарымчалыг белеткенип чораан. Чүге дээрге удавас чаа чыл төрүттүнер, ол кандыг-даа бооп болур. Чаа чыл чаш кижи төрүттүнери-биле дөмей. Багай (…)

Тоолай чылының им-демдээ

Тываның IX-ку Камбы-ламазы Гелек Нацык-Доржу үнүп олурар Тоолай чылының им-демдээниң дугайында тайылбырны берген: Дөрт ногаан меңгилиг суг олуттуг каразымаар Тоолай чылы моорлап кел чыдар. 12 чылдың бир чартыы – эр шинчилиг, өскези – кыс шинчилиг болур. Үдеп турар чылывыс эр шинчилиг (…)

Россияда Эртем хүнүнге тураскааткан хемчеглерниң шугуму-биле ТР-ниң өөредилге яамызының Национал школалар хөгжүдер институдунга «Ажык эжиктер» хүнү эрткен

Бо удаада институттуң аалчылары кылдыр Кызылдың Интернационалчы дайынчылар аттыг 12 дугаар школазының 5 «а» клазының өөреникчилерин тыва дыл болгаш чогаал башкызы С.Э. Лопсан эдертип эккелген. Институттуң эртем секретары Алимаа Хензиг-ооловна Херел уругларны чазык хүлүмзүрүг-биле уткуп ап, НШХИ-ниң ажыл-чорудулгазының дугайында солун (…)

Кто создал мой учебник?

Ответ на этот вопрос теперь знают пятиклассники 12 школы Кызыла. Сегодня они побывали в гостях у нашего Института. Встреча прошла в рамках мероприятий, посвященных Дню российской науки. Полезный выездной урок организовали классный руководитель 5 “а” класса Ч.В. Тюлюш и учитель родного (…)

Я говорю на родном языке

Половина из примерно 6 тысяч языков мира в ближайшее время могут стать мёртвыми. Нам кажется, что тувинскому языку это не грозит. Нас с каждым годом больше. По данным Росстата этого года численность населения Республики Тыва 337 299 человек. Около 89% (…)

Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларывыс!

Чылдың-на февраль 21-де делегей чергелиг төрээн дыл хүнүн демдеглеп эрттирип турар. Аңаа уткуштур Национал школа хөгжүдер институттуң ажылдакчылары онлайн хевирге ажык лекцияларны бо арынга дорт эфирге чорудар. Күзелдиг чонувусту онлайн лекцияларже чалап тур бис.

Национал школа хөгжүдер институттуң эртем ажылдакчылары болгаш методистери Россия Федерациязының төрээн дылдар институдунуң дорт эфирге эрттиргени семинарга видеохарылзаа дамчыштыр киришкен

Семинарның кол айтырыы Россия чоннарының төрээн дылдарынга эге ниити (1-4 кл.), ортумак ниити (5-9 класстың) болгаш кол ниити өөредилгениң (10-11 класстың) “Төрээн дыл”, “Литературлуг номчулга”, “Төрээн чогаал” деп эртемнеринге чаарттынган Өөредилгениң федералдыг күрүне стандарттарынга дүүштүр ажылдап кылдынган чижек программаларны чаңгыс аай (…)

Бөгүн аңгы-аңгы чурттар ном белекке сунарының хүнүн байырлап турар

Национал школа хөгжүдер институттуң кол редактору Людмила Ооржак Томск хоорайның студентизи Чингиске бодунуң номун белекке берген. Чингис институттуң белеткеп турар үндүрүлгелериниң чурук каасталгазынга хамаарыштыр солун саналдарлыг аалдап келгеш барган.

Стартовала Всероссийская акция «МОЙ УЧИТЕЛЬ РОДНОГО ЯЗЫКА»

С 13 февраля 2023 года стартовала Всероссийская акция «Мой учитель родного языка» (далее – Акция). Акция входит в План основных мероприятий по проведению в 2023 году в Российской Федерации Года педагога и наставника и проводится при поддержке Министерства просвещения Российской Федерации. (…)

Тыва Республиканың өөредилге яамызының удуртулгазы-биле Башкы болгаш дагдыныкчы чылынга тураскааткан республиканың башкылар чыыжының баштайгы хемчеглери бөгүн эгелей берген.

Кызыл хоорайның ССРЭ-ниң улустуң башкызы А.А. Алдын-оол аттыг 2 дугаар школазында арга-дуржулга солчуушкунунуң ажык эжиктер хүнү эгелээн. Тываның онзагай төөгүлүг хоочун школазы аалчыларын –кожууннардан келген эге класс болгаш тыва дыл, чогаал башкыларын кел чыдар Шагаа байырлалынга уткуштур белеткеп алганы «Тыва өгнүң (…)

Становление и развитие этнопедагогических исследований в Туве. Этнопедагогика как наука

А.С. Шаалы, кандидат педагогических наук, зав. лабораторией этнопедагогических исследований Института развития национальной школы Становление и развитие этнопедагогических исследований в Туве Этнопедагогика как наука В современных условиях актуализируется изучение  истории становления и развития  этнопедагогических  исследований в Туве необходимо для определения их  (…)

Кызылдың ортумак өөредилге черлеринде Шагаага уткуштур чоруттунуп турар хемчеглер план ёзугаар чоруп турар

Россияда Башкының болгаш дагдыныкчының чылынга тураскааткан «Өгбе чагыы – өөредиглиг» деп темалыг ужуражылганы Национал школа хөгжүдер институттуң методист башкызы РФ-тиң хүндүлүг, ТР-ниң өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы Лидия Хорагаевна Ооржак Кызылдың тудуг техникумунуң сургуулдарынга “Хайыралыг тыва дылым турбаан болза, …” дээн кыйгырыг-биле эрттирген. (…)

Лидия Ооржак: “Я с нежностью и теплом храню воспоминания о моих первых и уважаемых учителях, которые стали моими наставниками”

2023 год Указом Президента России Владимира Путина объявлен Годом педагога и наставника. Миссия Года – признание особого статуса педагогических работников, в том числе выполняющих наставническую деятельность. В честь такого значимого события Минпросвещения России запустило Всероссийскую акцию «Учить. Вдохновлять. Развивать». В течение (…)

Ак баштыгларның алдын үүжези

ССРЭ-ниң Улус өөредилгезиниң тергиини, Тыва Республиканың өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы, Барыын-Хемчик кожууннуң төлептиг хамаатызы база тыва улусчу ёзу-чаңчылдарның кадагалакчызы, нептередикчизи Валентина Бегзиевна Монгуш шээр малдың ыдыктыг сөөктериниң дугайында мынчаар чугаалап берген:  

О регистрации на дискуссионные площадки в формате онлайн трансляции

10 февраля10:00Дискуссионная площадка №1«Кадровое обеспечение системы образования – залог успеха развития региона»Место проведения: ФГБОУ ВО «ТувГУ», КПИ, ул. Рабочая, 4 а, 4 этаж Дискуссионная площадка №22.1. «Цифровые технологии как механизм повышения качества образования»Место проведения: Концертный зал Дворца молодежи г. Кызыла, ул. (…)

“Башкы” сеткүүлү 30 харлап турар!

Бөгүн “Башкы” сеткүүлдүң үндезилеттинип тургустунгаш, чырык көрген хүнүнден бээр 30 чыл болуп турар. Ооң кол редактору, Россия Федерациязының алдарлыг журнализи, Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы Александр Сан-оолович Шоюн байырлыг хүнде бодунуң сактыышкыннары-биле үлешкен: “1993 чылдың февраль 1-ниң хүнүнде биске, тыва парлалганың (…)

Педагогика эртемнериниң кандидады, Национал школа хөгжүдер институттуң өөредилгениң этнокультурлуг ужур-утказын хевирлээр лабораторияның эргелекчизи Алевтина Шаалы Шагаа байырлалының сүзүктериниң дугайында лекцияны республика школаларының башкыларынга эрттирген

Шагаада ойнаар оюннар

Школачыларга мөөрейлер Мөөрейни темалар аайы-биле чорудар. Ооң айтырыгларын уругларның белеткелин барымдаалап тургузар. Мөөрейниң кол сорулгазы – билигни үнелээри болгаш кара угаанны сайзырадыры. Мөөрей үезинде уругларның төрээн дылының кырынга арыг, тода, чарт чугааларын чугулалаар. Белеткел чадазы. Мөөрейге, бирээде, хөй кижи киржир (…)

Для учителей родного языка, литературы и народоведения Улуг-Хемского, Чеди-Хольского, Чаа-Хольского кожуунов будет проведен методический день

ГБНУ МО РТ «Институт развития национальной школы» (ИРНШ) информирует о проведении зонального методического дня для учителей родного языка, литературы и народоведения общеобразовательных учреждений Улуг-Хемского, Чеди-Хольского, Чаа-Хольского кожуунов, который пройдет 20 января на базе МБОУ СОШ № 2 г. Шагонара. Регистрация участников (…)