Салим Сазыгович Сүрүң-оол 1924 чылдың апрель 15-те Барыын-Хемчик кожууннуң Акка төрүттүнген. Кызыл-Мажалыктың эге школазынга, Кызылдың башкы техникумунга, совет партия школазынга өөренип, Кызылдың күрүнениң педагогика институдун дооскан. Республиканың школаларынга башкылап, СЭКП обкомунга инструкторлап, Тываның ном үндүрер черин директорлап, Тыва АССР-ниң Чогаалчылар эвилелиниң харыысалгалыг секретарынга, Тываның дыл литература болгаш төөгүнүң эртем-шинчилел институдунуң дыл секторунга эртем ажылдакчызы болуп ажылдап чораан.
Чогаал ажылын 1946 чылда эгелээн. Шүлүк болгаш проза жанрларынга бижип чораан. «Баштайгы ном» деп шүлүктериниң чыындызы 1952 чылда чырыкче үнген. Ол шупту 22 шүлүк болгаш проза номнарының автору. Ооң «Көк-көк даглар» (1964), «Ынакшыл-дыр» (1965), «Кижиниң намдары» (1983), «Авазынга даңгырак» (1973), «Өске кадай» (1980), «Тывалаар кускун» (1994) деп номнары база «Лейтенантының даалгазы», «Озалааш хем» деп чогаалдары тыва номчукчунуң улуг үнелелин чедип алган. Ол чогаалдар ССРЭ-ниң улустарының дылдарынче очулдуртунган. С.С. Сүрүң-оолдуң чогаалдарының I, II томнары парлаттынган. С.С. Сүрүң-оол аныяк чогаалчыларның дагдыныкчызы, башкызы чораан. Амгы үеде чон аразында ады-сураа сурагжый берген чогаалчылар Сүрүң-оолдуң школазындан чалгынналып үнгеннер. Чогаалчының хини тудуш төрээн чери ооң шүлүктеринде эң-не чырык одуругларда алгаттынган:
Өзүм-тыным тудуш чуртум,
Өскен, төрээн тыва черим,
Сени мактаар, сени деңнээр
Чечен сестер чедишпес-тир – улуг-дур сен,
Ынчангаштың ынак мен,
Ындынныг-ла ынак мен. («Төрээн черим»)
…Хөлүгүр көк, шип-ле шимээн өлүг ышкаш
Көк-көк даглар, көөрге-ле, үн чок ышкаш,
Ырлаптар сен, олар сеңээ улажыптар,
Ырак-чоокка ырын дораан тарадыптар…
Ынак Тывам даглар-биле бүргеттинген,
Ырым-үнүм хаялардан дыңзып үнген. («Көк-көк даглар»)
Чогаалчының лириктиг-даа, хөглүг-баштак-даа хөөннерлиг шүлүктеринге тыва композиторлар А. Чыргал-оол, Р. Кенденбиль, А. Танов болгаш өскелер-даа аялгаларны эвээш эвести бижээннер.
С. Сүрүң-оол тыва дылче А. Пушкинниң «Цыганнар», «Хүлер аъттыг», «Кавказ туттурукчузу» деп шүлүглелдерин, М. Лермонтовтуң «Калашников садыгжы дугайында ырызын», П. Ершовтуң «Мөгенниг аътчыгаш», Лу Синьниң «Ак-Кьюнуң ёзулуг төөгүзү» деп чогаалдарын тыва дылче очулдурган.
Салим Сүрүң-оол – Тыва АССР-ниң алдарлыг чогаалчызы, Тываның комсомол шаңналының лауреады, 2962 чылдан бээр ССРЭ-ниң Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, Тываның Улустуң чогаалчызы.
С. Сүрүң-оолдуң чогаалдарының дугайында М. Хадаханэ, В. Локонов, Ч. Серен-оол, Д. Куулар, А. Калзан, К. Кудажы болгаш өскелер-даа бижип, боттарының үнелелдерин бергеннер. Ооң чогаалдарының даңзызы A.C. Пушкин аттыг библиотеканың аңгы-аңгы чылдарда үндүргүлеп тургулааны библиографтыг номнарында кирген.
Чогаалчының уругларга бижээн чогаалдары Өөредилгениң федералдыг күрүне стандарттарының (ӨФКС) негелделери-биле тургускан номнарда база «Классик чогаалчылар» деп серияда кирген.
Эге ниити өөредилгениң литературлуг номчулга деп эртеминге өөредири-биле С. Сүрүң-оолдуң шүлүктерин болгаш чечен чугааларын киирген: «Дииң оглу», «Элик» (2 кл.), «Чодураа», «Аккырмаа биле ийи», «Ууттунмас тоорук», «Хек», «Шериг-оолдуң олчазы» («Чайгы хүннер») деп чогаалдан эгелер (3 кл.), «Чанган куштар», «Өрге биле күске», «Кызыгааржыга» (4 кл.)
5-9 класстарның өөренкчилериниң назы-харынга дүүштүр төрээн чурт, бойдус болгаш мөзү-шынар темаларын чырыткан дараазында чогаалдарны кииргилээн: «Карактар дугайында маргылдаа», «Ус-кушкаш» (5 кл.), «Аът биле оор» (6 кл.), «Ырла, Хемчик» (8 кл.).
Ортумак ниити өөредилгениң федералдыг ажылчын программазын ёзугаар чогаалчының бодунуң биче төрээн чер-чуртунуң каас-чараш бойдузун алгап мактаан «Көк-көк даглар», «Ак» деп шүлүктерин болгаш экология темазынга хамаарышкан «Ногаан ортулук» деп Чедер хөлдүң дугайында тоожузун 10-гу классчылар өөренирлер. Тыва чоннуң ёзу-чаңчылдарын, тыва амыдыралдың философчу угаадыгларын элээдилерге болгаш аныяк-өскенге кичээндирип сагындырган «Тывалаар кускун» деп роман-биле өөреникчилер таныжып, башкының удуртулгазы-биле сайгарылганы кылыр аргалыг.
Национал школа хөгжүдер институт 2019 чылда «Школаның ном саңы» регионалдыг төлевилелдиң «Классик чогаалчылар» деп сериязын «2017-2020 чылдарда тыва дылдың сайзыралы» деп Күрүне Программазының акшаландырыышкыны-биле парлап үндүрген. С. Сүрүң-оолдуң чогаадыкчы ажыл-чорудулгазының дугайында чыындыда ооң «Тывалаар кускун» деп романы болгаш документалдыг тоожу, очерктер, шүлүктер, баснялар кирген. С. Сүрүң-оолдуң шүлүк-даа, проза-даа чогаалдары тема, идея, сюжет, композиция талазы-биле тускай, бот-боттарынга дөмейлешпес овур-хевирлери-биле амгы үениң школачыларынга, аныяк-өскенге өөредиглиг, кижизидикчи салдарлыг.