Нелля Эрес-ооловна Оптуг-оол Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг сумузунда “Хүнчүгеш” уруглар садының кижизидикчи башкызы. Ол төрээн кожуунунга, суурунга алдар-атты чедип, бүгү Россия чергелиг “Төрээн дылдың болгаш төрээн чогаалдың тергиин башкызы” деп мөөрейниң регионалдыг чадазынга киришкеш, ийиги черге төлептиг болган.
– Нелля Эрес-ооловна, силерге байырывысты чедирбишаан, республикага бир дугаар болуп эрткен мөөрейниң дугайында санал-бодалыңар-биле үлежириңерни диледивис.
– Мен бо мөөрейге киришкеш, ийи-үш хонуктуң дургузунда дыка хөй чүүлдерни билип алдым. Бодумнуң ажылымга ажыктыг арга-дуржулганы алдым. Чаңгыс демниг ажылдап турар кижизидикчи башкыларның ажылын база сонуургап көрдүм. Мөөрей өөредиглиг болгаш бистерге башкыларга улуг дузалыг деп көөр-дүр мен.
Мөөрейниң негелдези-биле кичээлдеривисти тыва дылды багай билир азы шуут билбес уругларга орустап эрттирип турдувус. Улуг бергедээшкиннер турбаан, ынчалза-даа орустаар уругларны тыва сөстерни шын кылдыр ададып, ол сөстерниң дугайында билиндирери амыр эвес болду. Шупту тыва уруглар болгаш утказын билип турар, чүгле боттары үндүр адавас. Аттары-даа, фамилиялары-даа, арын-шырайы-даа тыва уруглар чажындан орус дылга өөрени берген.
– Ынчап кээрге, оларны тыва дылга өөредип болур бе? Ол ышкаш өске язы-сөөктүг чаштарны тывалай бээр кылдыр өөредип шыдаар бис бе?
– Болдуна бээр. Үениң аайы-биле көдээ черде безин уругларывыс ийи дылда чугаалажып турар. Чижээ, дөрт сөстен тургустунган домак болза, ийизин орустааш, ийизин тывалап турар. Кызыл-Дагда безин. Чүге дизе чаштар телевизордан, интернеттен, ылаңгыя “Карусель” деп каналдан орустап өөренип ап турар. Ийи дыл холужуп турары-биле бистер “Хүнчүгеш” уруглар садында арыг тыва дылды, ол ышкаш орус дылга арыг чугаалап өөредир дээш дыка кызып ажылдап турар бис. Төрээн дылын билбес кижи орустаары берге. Ынчангаш баштай арыг, чараш кылдыр тывалап өөредип алгаш, орус дылга база шыырак кылдыр өөредир.
Тыва нация, тыва чон, тыва дыл читпес кылдыр уругларга кара чажындан тура билиндирип, быжыктырып, өөредирин ада-иелерге сүмелээр-дир мен.