“Чайгы дыштанылга- 2023”

                                                                           
                    Тыва Республиканың Өөредилге Яамызының Национал школа хөгжүдер институдунуң “Этнопедагогиктиг шинчилелдер лабораториязының” “Чайгы дыштанылга- 2023” деп план-графигин езугаар алырга, ук лабораторияның ажылдакчылары ийи хүндүскү лагерьлерже болгаш бир стационар лагерьже үнүүшкүннерни планнап, дугуржулгаларны кылган турган. Ол үнүүшкүннерниң кол сорулгазы – чайгы дыштанылга үезинде уругларның дыштанылга лагерьлеринде “Төрээн чериниң хүнү” деп хемчеглерни вожатыйларның эрттирип турарының деңнелин өөренип көөрү болгаш ол хемчеглерни эрттиреринге методиктиг дуза чедирилгези болур.
                    Ол план езугаар Монгуш А.А. биле Саая А.А. 2023 чылдын июль 11-де Каа-Хем кожууннуң Бурен-Хем ортумак школазының “Найырал” аттыг хүндүскү лагерьге база Кызыл кожууннун Сукпак ортумак школазынын хүндүскү лагеринге болгаш Кызыл хоорайның “Юность” деп стационар лагеринге уругларга аалдап четкеннер. Солун хемчеглерни – “Арбай-Хоор” деп флешмоб кылдыр тургускан салаалар-биле оюнну, “Матпаадырның”, “Арбай-Хоор” деп ырының сөстерин баш бурунгаар уругларга шээжилээр онаалгаларны бербишаан, тыва национал идик-хевин кеттиндирип алгаш, вожатыйларларга мастер-класстарны эрттирген.
                    Ол ышкаш лабораторияның ажылдакчызы Салчак А.К. Тыва Республиканың Өөредилге Яамызының бадылааны 2023 чылдың июль 05-тен № 783-д дугаарлыг дужаалы-биле тургустунган ажылчын бөлүк-биле кады барыын зонада дыштанылга лагерьлеринче ажылчын үнүүшкүнге киришкен. 2023 чылдын июль 18, 19 20 хүннеринде алды дыштанылга лагерьлеринге – Бай-Тайга, Барыын-Хемчик, Мөңгүн-Тайга кожууннарынга методиктиг дуза чедирер талазы-биле, үстүнде айыттынган ажылдарны чоруткан.
                    База-ла үстүнде айыттынган ажылчын бөлүк-биле кады 2023 чылдын июль 24-те Монгуш А.А. Эрзин кожууннуң “Отчугаш” лагеринге, Тес-Хем кожууннун “Сайлык” лагеринге, июль 26-да Саая А.А. Танды кожууннуң “Байлак” болгаш “Орленок” лагерьлеринче үнүүшкүннерге киришкен
                    Ол хемчеглерниң түңнелинде тиилекчилер илерттинген болгаш уруглар боттарының тыва дылынга оюннуң сөстерин шээжи-биле ыыткыр деңге чугаалап, салаалары-биле ойнап, “Матпаадыр” деп оюн уругларны күш-ажылга кижизидип турарын, эптиг-демниг болур болза, күштүг болур деп чүүлдү билип алганнар. Вожатый башкылар “Төрээн чериниң хүнү” деп хемчегни канчаар эрттирип болурун, уругларга оюннарны кандыг методика-биле өөредип болурун сонуурганнар.
                                                  Кажык оюннарынга тиилекчи уругларның даңзызы:

 лагерьлер аттары  тиилээн өөреникчилер  школазы
11 июля 2023 года Года в МБОУ СОШ с. Бурен-Хем    
“Юность” лагери Кызыл хоорай Ондар Дарина 8 класс Бай-Хаакская СОШ
Каа-Хем кожуун, «Бельбей» лагери 1 домик – Удерек Ева ( 11 лет), школа № 7 г.Кызыла
  2 домик – Алина, школа № 19 г.Абакан
  4 домик – Эмили Уйнукай, школа № 155 г. Красноярска
Бай-Тайга кожуун,
«Манчурек» лагери
1 отряд – 1 место Ортун Доржу Аясович –5 класс , 11 лет Кадетский Тувинский Корпус
  2 отряд-1 место Шыырап Никита Евгеньевич Кадетский Тувинский Корпус
«Шивилиг» лагери

Иргит Норбу 9 класс

Очур-оол Намзырай 9 класс

Аракчаа Начын 8 класс

Бай-тал ортумак школазы
Алдан-Маадыр ортумак школазы

Бай-Тал ортумак школазы

Барыын-Хемчик кожуун «Шолбан-Ак» лагери

3 отряд- 1 место-Ай-Хаан Ооржак, 9 класс.

2 отряд – 1 место – Хомушку Ай-Белек. 3 класс

1 место –Куулар Бай-Белек. 2 класс

1 отряд – Монгуш Уран-Сай. 6 класс.

.Кызыл хоорайның №17 школазы


.Кызыл хоорайның №18 школазы

.Кызыл хоорайның №18 школазы

Кызыл-Мажалыктың №1 школа

г.Ак-Довурак “Таежный” лагери 1 черде – Ондар Айгуль 9 класс. №1 Кызыл-Мажалык
2 черде – Монгуш Ай-Белээ 9 класс. Ак-Довурак № 4 школа
3 черде- Салчак Найыр 9 б класс, Ак-Довурак № 4 школа
4 черде- Лилия
 
Монгун-Тайга кожуун.
“Ак-Хөл” лагери
1 отряд, 1-ги черде Демчик Сержим- аът чарыжы. 9 кл.
4 отрядтан – аът чарыжы – 1 черде Данзы Даяга 11 класс.
Бодалажыры – Одай-оол Тандалай. 9 класс.

Мугур-Аксы, №2 школазы.

Мугур-Аксы, №2 школазы

Мугур-Аксы, №2 школазы.