“Мээң дээре дээн тыва чогаал кичээлим”
деп I-ги республика чергелиг бот-киржилгелиг мөөрейниң түңнелдери
“Мээң дээре дээн тыва чогаал кичээлим” деп аттыг төрээн чогаал башкылаашкынынга методиктиг сайгарылгалыг ажылдарның I-ги республика чергелиг бот-киржилгелиг мөөрейге 23 тыва дыл болгаш төрээн чогаал башкылары киришкеннер.
Чаа үениң, ФКӨС-түң негелдезинге дүүштүр кылдынган кичээл планнарын, кичээлдерниң технологтуг карталарын, презентациялары, кичээлдерниң сайгарылгалары-биле катай башкылар дужааган. Ынчалза-даа чамдык ажылдар мөөрейниң негелдезинге дүүшпес болган: кичээлдиң планын бижээн, а ооң сайгарылгазы чок азы презентация кылбаан дээн чижектиг ажылдар бар.
Тиилекчи башкыларның чөпшээрели-биле оларның кичээл планнарын, презентациялары-биле сайтче киирдивис.
Мөөрейже киирген ажылдарда башкыларның эскербейн эрттирип турары чазыгларын ниити түңнел кылдыр илереттивис.
- Презентацияда кичээлдиң сорулгазын шын эвес бижип турар (“чогаадыкчы чоруувусту сайзырадыр бис” дээн чижектиг сорулганы уруглар канчаар билип алырыл? Чогаадыкчы чоруувусту чаңгыс кичээл дургузунда канчаар сайзырадыр бис? ).
- Чедимче чок тургустунганайтырыглар бар.
- Хөйнүң санында хамаарылга кожумактарын (– ывыс) хөй ажыглап турар.
- Онаалгаларга тайылбыр кылыры чугула. Чижээ: “Үзүндүден деңнелгелерни ушта бижиир” дээн дижик, ушта бижип алгаш, оон чүнү кылырыл? “Деңнелгелерниң овур-хевир (тема, идея) илередиринге ужур-дузазын тайылбырлаңар” деп немеп каар болза, айтырыг төнчү сорулгалыг апаар хире.
- Башкыларның частырыглары хөй болганы комиссияны кайгаткан (мындыг чүүл шуут турбас ужурлуг!).
- Кичээл сайгарылгазын кылып тура, ында эки чүүлдер-биле чергелештир кандыг ажылды чугулалап, немеп, казып болурунуң дугайында; ол үзүндүнү (чурукту, тайылбырны …) алганының чылдагаанын (сорулгазын) чугаалаары база чугула болур. Чүге дээрге мөөрей бот-киржилгелиг болганда, комиссия кичээл сайгарылгазын кезектер аайы-биле ханы кылганынче улуг кичээнгейни салыр.
- Шүлүктерниң сайгарылгазын кылып тура, сөзүглел, сөс-биле ажылды колдадыр. Дылдың уран аргаларын чүгле тыптырып каары-биле кызыгаарланмаза эки.Ол дугайында (4-кү) үстүнде каксы тайылбырны берген.
- Эки маадырлар дугайында чугаалап тургаш, бүгүдеге билдингир чаңгыс чер-чурттугларывыска даянырындан аңгыда, чаңгыс суурда (кудумчу ажылдыр дижик) эрес-кежээ, ус-шевер кижилер дугайында чугааны кылыры база ажыктыг.
- ФКӨС-түң негелдезинге дүүштүр уругларның бот-тускайлаң ажылдап өөредирин чугулага алыр (сорулга, … түңнел үндүрери). А мөөрейниң чамдык ажылдарында башкылар айтырыгларны боттары салбышаан, уруглардан чүгле кыска харыы алыр арга-биле ажылдавышаан хевээр турары илереп турар.
Мөөрейниң ажылдарын чыып, эде-хере ажылдап кылгаш, чаа өөредилге чылының эгезинде “Методиктиг сүме” хевирлиг ном үндүрерин планнап турар. Башкыларның бодалдарын, санал-оналын манап тур бис.
Бирги эрткен мөөрейге киришкен башкыларга байыр чедирбишаан, чогаадыкчы ажыл-ишти, солун, дилээшкинниг ажылдаарыңарны, кадыкшылыңар камнап чорууруңарны, өг-бүлеңерге чедиишкиннерни күзеп тур бис!
Тиилекчи башкыларга улуг байырны чедирдивис!
Лидия Ооржак.