Республика деңнелинге «Үш үне» деп этнокультурлуг диктантыны Тыва Республиканың өөредилге яамызының Күрүнениң бюджеттиг эртем албан чери «Национал школа хөгжүдер институдунуң» ажылдакчылары болгаш ТР-да «Чаш назынның навигаторлары» деп федералдыг төлевилел боттандырар регионалдыг курлавыр төвүнүң кежигүннери 2023 чылдың октябрь 20- 24-ке чедир чоруткан

Этнокультурлуг диктантыны эрттирген сорулгалары:
– тыва дыл, чер, чон дугайында айтырыгларны чонга сонуургадыры; -чоннуң тыва дыл, чер, чон деп айтырыгларга билииниң деңнелин тодарадыры;
– төрээн дылын кадагалаар айтырыгже чоннуң кичээнгейин угландырары.

Диктантыга 30 айтырыгны тест хевиринге, ооң адынга дүүштүр үш бөлүкке : «Тыва дылым – эртинем», «Тыва черим – байлаам», «Тыва чонум – чоргааралым» деп темалардан айтырыгларны аралаштыр киирип тургускан.
Онаалгаларда тыва дылдың, литератураның, төөгүнүң, шын бижилгениң айтырыглары кирген.

«Үш үне» деп этнокультурлуг диктантыны эрттирген түңнелинде бүдүн Тывага шупту 127 шөлчүгештер ажылдаан. Ниити киржикчилерниң саны – 4547, оларның аразындан 2140 кижи – өөреникчилер, 2407 кижи – улуг улус болган.

Өвүр кожууннуң Саглы ортумак школазының 5-ки классчылары: Куулар Ачат Б. (11 харлыг), Монгуш Янчен (11 харлыг), Хертек Ника (11 харлыг), Хертек Ария (11 харлыг), Ооржак Денис (11 харлыг) – эң-не бичии киржикчилер болганнар.

Назы-хар аайы-биле эң-не улуг киржикчилер – Кызыл хоорайның Хоочуннар болгаш инвалидтер бажыңының чурттакчылары: Сонам Тана Иргитовна (89 хар), Чалзып Александра Донгаковна (89 хар), Ондар Чассыг Кончуковна (79 харлыг) олар болганнар.

Этнокультурлуг диктантыны чонга эрттиреринге “Чаш назынның навигаторлары”, тыва дыл башкылары, ном саңнарының ажылдакчылары, өөредилге эргелел черлериниң ажылдакчылары, уруглар садтарының кижизидикчи башкылары идепкейлиг болганнар.
Улуг-Хем кожууннуң, (Монгуш Алена Алексеевна удуртуп эрттирген), Кызыл хоорайның өөредилге организациялары (Сат Айсуля Вячеславовна, Адыяа Станислава Петрововна олар удуртуп эрттирген) эң-не көвей киржикчилерлиг болуп бедик деңнелдиг ажылын көргүскен.
Шагаан-Арыг хоорайның № 4 эдип-чазаар албан чериниң ажылдакчылары тыва дылынга сонуургалдыын, идепкейлиин, бедик деңнелдиг билиин көргүскен – тыва дыл башкызы Тулуш Кызыл-Кат Сереновна.
Кызыл хоорайның № 11 уруглар садының коллективи байырлыг байдалга диктаныны бижип, төрээн Тывазынга, дылынга, чуртунга ынаан чараш киржилгези-биле бадыткаан. Удуртуп эрттирген башкызы – Бадыраа Чочагай Евгеньевна.

Кызыл хоорайның Хоочуннар болгаш инвалидтер бажыңының удуртулгазының идепкейлиг киржилгелиг болган. Удуртуп эрттирген ажылдакчы – Донгак Людмила Дөмүр-ооловна. Олар ажаап-тежээп турар улузунга тыва дыл байырлалын демдеглеп, хөй-ниитиниң амыдыралынга идепкейлиг киржикчилер болурунга эптиг байдалдарны тургузуп берип турарын дыңнадып, өөрүп четтиргенивисти национал школа хөгжүдер институттуң мурнундан илередип тур бис.

Диктант бижиири Тыва Республикада чаңчыл апарган деп чүүлдү чыл санында киржип турар хоочун бижикчилер бар болганы бадыткап турар. Чижээлээрге, № 4 эдип-чазаар албан чериниң ажылдакчылары:
Хертек Артыш Александрович, Чудан-оол Эртине Валерьевич, Ырбаан-оол Денис Николаевич, Кара-Хуна Алексей Константинович, Сенди Чингиз Сергеевич, Маспык-оол Айдана Серээвна.
Чылыг чымчак сөстер көвей болган: Чөөн-Хемчик, Сүт-Хөл, Таңды кожууннуң Межегей суурдан бижикчилер диктантының айтырыгларын үнелээннер.

Каа-Хем кожууннуң Кундустугдан киржикчилерниң бижээнин киирдивис:

“Этнокультурлуг диктантының айтырыглары солун, өөредиглиг, сонуурганчыг болган. Ол айтырыглардан Тываның культура ажылдакчыларын, төөгүнү, Тываның географтыг туружун билип ап болур”.

Бо ажылды чоруткан түңнелинде сорулгалар чедип алдынган. Тыва дыл, чер, чон дугайында айтырыгларны киржикчилер: улуг-даа, биче-даа улус аажок сонуургаан. Чоннуң тыва дыл, чер, чон деп айтырыгларга билииниң деңнели ортумак деңнелде: тиилекчилерниң саны 202 кижи болган. Төрээн дылын кадагалаар айтырыгже чоннуң кичээнгейин угландырары чугула деп чүүлдү киржикчилерниң “”Тыва дыл херек бе?” деп айтырыгга 99% “Ийе” деп харыылааны бадыткаан.