Ада оруун оол салгаар, Аът оруун кулун салгаар

Февраль 23-түӊ хүнү – Ада-чурт камгалакчыларыныӊ, шериг хүлээлгелиглерниӊ, дайынчыларныӊ бедик тура-соруун алгап-мактаан, оларныӊ ыдыктыг Ада-чуртунга шынчы чоруун илереткен чараш байырлалы.

Тыва эр кижиниң овур-хевири улустуң аас чогаалында хөйү-биле шыгжаттынган. Ында эр кижиниң дугайында хөй-хөй ханы бодалдар илереттинген.

Шаанда эр кижи соңгу-башкы таңдыларны ажылдыр ай-айы-биле чорук-херек кылып аъттанырда, төрээн чериниң довураан, төрээн хеминиң сай-дажын хойнунга так шыгжап алыр чораан. Олар айыыл-халаптан, хай-бачыттан, алгыш-кырыштан эр кижини камгалап чоруур.

Эр кижи чуртталгазында таваржып кээр бергелерни эртип шыдаар кылдыр бодун белеткээр, кижизидер ужурлуг. «Тос бергеге» торулбазы дээрге, эр хиндиктиг кижи бүрүзүнүң сагыыр дүрүмү. Эр кижиниң эртер «тос бергези» амгы-даа үеде мерген утка-шынарын чидирбээн. Ол «тос бергелерни» көрээлиңер:

1. Эр кижи тос-тостуң соогунга дадыгар.
2. Тос харлыында чарыш аъды мунар, адазынга эш болур, эмдик аът өөредир.
3. Эр кижи тос кулаш сыдымның ээзи болур.
4. Эр кижи эжинге шынчы болур.
5. Өлүм ажыын шыдап эртер.
6. Эр кижи тос хемни кежер.
7. Эр кижи бодунуң назының иштинде амыдыралдың тос артын ажар.
Тутканын салбас, кылганын бүдүрер – улуг арт болур.
8. Эр кижи тос дээрниң чаңныындан чайлай дүжүп чоруур ужурлуг. Ол дүне-хүндүс-даа, кааңда, чаъстыгда-даа орукка чоруур.
9. Эр кижи назынының иштинде тос Тандының кежиин четтирер ужурлуг.

«Тос бергени» ажып эртеринге оолдарны баш бурунгаар белеткээри-амыдыралдын негелдези-дир.

Ада дугайында дараазында ханы утка синген тыва улегер домактарны салдывыс.

Ада сөзү — амыдырал,
Ие сөзү — ажыл-иш.

Эр кижи быжыг,
Ус кижи тодуг.

Ада оруун оол салгаар,
Аът оруун кулун салгаар.

Хаттыг черниң ыяжы дагыр,
Кайгал эрниң караа оттуг.

Аът өлүр — баглаажы артар,
Ада өлүр — оглу артар.

Иелиг кыс шевер,
Адалыг оол томааныг.

Ада чокта, эш чок дег,
Аъды чокта, бут чок дег.

Ада турда чон таныыр,
Аът турда чер көөр.