«Тыва  дыл –  чоннуң  өнчүзү»  деп республика чергелиг III ШУУЛГАННЫҢ ПРОГРАММАЗЫ

Тыва Республиканың өөредилге болгаш эртем яамызы

Национал школа хөгжүдер институт

Тываның Гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институду

Тыва улустуң ёзу-чаңчылдарының, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвү

      

«Тыва  дыл –  чоннуң  өнчүзү»  деп

республика чергелиг III ШУУЛГАННЫҢ

 

 

ПРОГРАММАЗЫ

 

 

Кызыл хоорай,  ноябрьның 1, 2018 чыл

 

________________________________________________________________________________________________________________________________

ШУУЛГАННЫҢ  ПЛАНЫ

 

09.00-10.00	Киржикчилерни даңзылаары (Тыва улустуң ёзу-чаңчылдары, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвү)
10.00-13.00	Шуулганның 1 кезээ. Тыва дылдың чидиг айтырыгларынга тураскааткан ажык чугаа (Тыва улустуң ёзу-чаңчылдары, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвү)
13.00-14.00	Дүъштээри
12-00-14.00	Тыва дыл кырында номнарның делгелге-садыы (Улусчу чогаадылга бажыңы)
14.00-14.20	Шуулганның ажыдыышкыны
14.20-15.00	Шуулганның Пленарлыг кезээ
15.00-15.40	Тыва Республиканың Чазааның даргазы Ш.В. Кара-оолдуң байыр чедириишкини
15.40 – 16.00	Шаңналдар тыпсыры
16.00 – 17.00	Түңнел хурал.  «Тыва дыл – чоннуң өнчүзү» деп республиканың III дугаар шуулганның шиитпирин хүлээп алыры

 

 

ШУУЛГАННЫҢ  ПРОГРАММАЗЫ

 

Шуулганның 1 кезээ. Тыва дылдың чидиг айтырыгларынга тураскааткан ажык чугаа

Болур чери:Тыва улустуң ёзу-чаңчылдары, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвү, Кызыл хоорай, Ленин кудумчузу, 7 дугаар бажың

9.00-10.00  Шуулганның киржикчилерин даңзылаары

9.00-10.00 «Алышкылар аразындан суг акпас» деп тоолдан үзүндү (Тыва ойнаар-кыстар театры),  «Орус-тыва словарьның презентациязы» электроннуг капсырылгазы

10.00-13.00  Тыва дылдың чидиг айтырыгларынга тураскааткан ажык чугаа

Илеткелдерниң үези:

эксперттерниң дыңнадыглары – 7-10 мин.

сайгарылгалар – 5 мин.

 

Башкарыкчы Сайзана Сергеевна Товуу, өөредилге болгаш эртем яамызының сайыдының оралакчызы, философия эртеминиң кандидады.

 

Эксперттер  даңзызы

 

Санчаа Татьяна Оюновна, Тыва Республиканың өөредилге болгаш эртем сайыды, педагогика эртемнериниң кандидады;

Тамдын Алдар Константинович, Тыва Республиканың культура болгаш туризм сайыды;

Грицюк Рустам Владимирович, Тыва Республиканың информатизация болгаш харылзаа сайыды;

Донгак Уран Алдын-ооловна, ТГШИ-ниң литература болгаш аас чогаал секторунуң эргелекчизи, филология эртемнериниң кандидады – «Литературлуг дылды камгалап арттырарының болгаш сайзырадырының үндезини – чечен чогаал дылы»;

Домур-оол Валентина Өдүрековна, Тыва Республиканың улустуң башкызы – «Төрээн тыва дылым – амгы үеде»;

Ондар Чылгычы Чимит-Доржуевич, Тываның чогаалчылар эвилелиниң даргазы, Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың уран-чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы – «Тываның чогаалчылар эвилелиниң айтырыглары»;

Ондар Менги Васильевна, Тыва улустуң ёзу-чаңчылдары, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвүнүң эртем ажылдакчызы – «Тыва улустуң аас чогаалын камгалап арттырарынга тыва үндезин культура төвүнүң ролю»;

Монгуш Даш-оол Сенгилович, «Шын» солуннуң кол редакторунуң оралакчызы – «Массалыг медээлер чепсектерин таварыштыр тыва дылдың сайзыралы».

 

Сайгарылгага херек айтырыглар:

тыва улустуң аас чогаалын башкылаарының чидиг айтырыглары;

тоол – уругларны номчулгага сонуургалын оттурарының бир хевири;

массалыг медээлер чепсектерин таварыштыр тыва дылды болгаш культураны камгалаары;

литературлуг дылды камгалап арттырарының болгаш сайзырадырының үндезини – чечен чогаал дылы;

тыва улустуң аас чогаалын камгалап арттырарынга  тыва үндезин культура төвүнүң ролю;

төрээн тыва дылым – амгы үеде.

           

14.00–17.00 ПЛЕНАРЛЫГ КЕЗЭЭ

 

Эрттирер чери – Щетинкин-Кравченко кудумчузу, 46,

Кызыл хоорай, Улусчу чогаадылга бажыңы

 

 

12.00- 14.00 – ТЫВА ДЫЛ КЫРЫНДА НОМНАРНЫ ДЕЛГЕЛГЕ-САДЫЫ

13.00-14.00 – «Алаш болгаш Хемчик» деп тоолчургу чугаага үндезилээн видеофильм     көрүлдези  (Национал школа хөгжүдер институт).

14.00-17.30  –  ПЛЕНАРЛЫГ КЕЗЭЭ

14.00-14.20  –  Шуулганның ажыдыышкыны.

14.20-14.40 –  «Тыва тоолдуң ажы-төл кижизидилгезинге амгы үеде ужур-дузазы». Зоя Баировна Самдан,  ТГШИ-ниң литература болгаш аас чогаал секторунуң башкарыкчы эртем ажылдакчызы, филология эртемнериниң кандидады, Тыва Республиканың эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы.

14.40-14.50 –  «Тыва улустуң аас чогаалының сайзырадырынга Интернет четкизин ажыглаары». Игорь Михайлович  Көшкендей, Тыва улустуң ёзу-чаңчылдары, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвүнүң директору, Тываның улустуң хөөмейжизи.

14.50-15.00 – «Тыва дылда ном үндүрүлгезиниң амгы байдалы». Николай Шагдыр-оолович Куулар, Тываның Ю.Ш. Кюнзегеш аттыг ном үндүрер чериниң кол редактору, Тываның улустуң чогаалчызы.

15.00-15.40 –  Тыва Республиканың Чазааның Даргазы Ш.В. Кара-оолдуң байыр чедириишкини.

15.40 -16.00 –  Шаңналдар тыпсыры.

16.00-17.00 – «Тыва дыл – чоннуң өнчүзү» деп Республиканың III дугаар шуулганының шиитпирин хүлээп алыры.